Verzwaard risico

Voorbeeld van de berekening van de risico-index

• 1 ongeval met 3 dagen ongeschiktheid --> niet in aanmerking genomen
• 1 ongeval met 35 dagen ongeschiktheid --> frequentie: 4 punten / ernst: 35 punten
• 1 ongeval met 2620 dagen ongeschiktheid --> frequentie: 4 punten / ernst: 120 punten
• 1 dodelijk ongeval --> frequentie: 4 punten / ernst: 120 punten

--> (Totale frequentie = 12) + (totale ernst = 275) = 287

--> Aantal voltijds equivalenten = 35,6

--> Risico-index = 287/35,6 = 8,06

De risico-index in dit voorbeeld is zeer hoog omdat er een dodelijk ongeval was en een ongeval met een zeer lange periode van arbeidsongeschiktheid. De gemiddelde index voor de privésector ligt over het algemeen dicht bij of iets onder 1.

Wat is de risico-index van de activiteitensectoren en van de privésector? 

Om te bepalen of een onderneming als verzwaard risico moet worden beschouwd, moet de risico-index van die onderneming worden vergeleken met de risico-index van de activiteitensector waartoe die onderneming behoort en met de risico-index van de privésector. Die risico-indexen vindt u in de onderstaande tabel.

Risico-indexen van de activiteitssectoren en van de privésector 2021-2023 (pdf - 290 KB) 

Wie bepaalt de situatie van verzwaard risico? 

Fedris berekent de risico-index van de privésector, van de activiteitensectoren en van de ondernemingen en maakt de lijst op van de ondernemingen die als verzwaard risico worden beschouwd.

Fedris baseert zich hiervoor op de informatie die verzekeringondernemingen aanleveren en die in zijn databank is opgenomen. Deze databank bevat ook informatie over het aantal voltijdse equivalenten dat door bedrijven wordt aangegeven bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ).

De ondernemingen worden geïdentificeerd op basis van het ondernemingsnummer (dat wordt toegekend door de Kruispuntbank van Ondernemingen). Een onderneming met verschillende vestigingen wordt daarbij als één enkele eenheid beschouwd. De activiteitensector komt overeen met de NACE-code van de RSZ-activiteit (eerste 4 cijfers). De NACE-code die in aanmerking wordt genomen, is nooit die van de btw-activiteit, die betrekking kan hebben op verschillende activiteitensectoren. Elk bedrijf kan zijn RSZ-Nacebelcode raadplegen op de website van de Kruispuntbank van Ondernemingen. Deze code kan gewijzigd worden door een aanvraag te sturen naar de dienst Statistieken van de RSZ op stat.codrsz.fgov.be.

Wat zijn de wettelijke bepalingen over de verzwaarde risico’s

In de wettelijke bepalingen over de verzwaarde risico’s staan de verplichtingen van de werkgevers, de verzekeringsondernemingen en Fedris wanneer er een verzwaard risico wordt vastgesteld.

Art. 49bis en 49ter van de arbeidsongevallenwet van 10.04.1971

KB van 23.12.2008 gewijzigd door het KB van 23.11.2010, het KB van 30.11.2011, het KB van 04.12.2012, het KB van 25.11.2014,   het KB van 10.10.2021 en het KB van 21.02.24.

Wat gebeurt er als een onderneming als verzwaard risico wordt beschouwd? 

Elk jaar vóór 30 november deelt Fedris aan de verzekeringsondernemingen de lijst mee van de ondernemingen met een verzwaard risico die tot hun klanten behoren. Fedris deelt die informatie ook mee aan de diensten van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg die belast zijn met de controle van het welzijn op het werk. Sinds 2022 worden de ondernemingen die onder paritaire comités 124 (bouw) of 126 (meubilering en houtindustrie) vallen, opgevolgd worden door respectievelijk de preventie-instituten Constructiv of Woodwize die ook, elk voor de sector die hen aangaat, de lijst met de ondernemingen in verzwaard risico zullen ontvangen. Vanaf 2024 zullen de ondernemingen die vallen onder paritaire comités 132, 144, 145 en 145.04 (land- en tuinbouw) opgevolgd worden door PreventAgri.

Elke verzekeringsonderneming brengt haar klanten binnen de 30 dagen op de hoogte van hun situatie van verzwaard risico. Deze onderneming moeten hun verzekeraar een forfaitaire bijdrage betalen die door de preventiedienst van de verzekeringsonderneming zal worden gebruikt om het risico op arbeidsongevallen in het bedrijf te analyseren en een actieplan en concrete maatregelen voor te stellen om dit risico te verminderen. De forfaitaire bijdrage is gebaseerd op het aantal werknemers (uitgedrukt in VTE's) en is geïndexeerd. In 2024 zal deze €4.118,29 bedragen voor bedrijven met minder dan 50 VTE. De bijdrage wordt verhoogd met €2.745,53 voor elke extra 50 VTE en bedraagt maximaal €20.591,47.

Wanneer een onderneming door een bepaald preventie-instituut wordt opgevolgd, is het de taak van Fedris om het bedrijf op de hoogte te brengen van de situatie van verzwaard risico en om de forfaitaire bijdrage te innen, die vervolgens aan het preventie-instituut in kwestie wordt doorgestort. De forfaitaire bijdrage moet betaald worden vóór 1 februari volgend op het jaar waarin het risico werd vastgesteld (de uiterste betalingsdatum is dus 31.01.2025 voor de bedrijven die in 2024 geselecteerd werden). Elke lattijdige betaling leidt automatisch tot een toeslag van 10% en verwijlinteresten .

De preventiedienst van de verzekeraar of het aangewezen preventie-instituut stelt vervolgens een preventieplan voor op basis van de ongevallen die in de loop van de laatste 3 jaar zijn gebeurd.  Op basis hiervan stelt de onderneming een driejarig actieplan op om arbeidsongevallen te voorkomen. Ze brengt dit preventieplan onder de aandacht van haar interne of externe preventiedienst en haar comité voor preventie en bescherming op het werk (of de vakbondsafvaardiging of de werknemers, volgens de criteria van hoofdstuk VIII van de wet van 04.08.1996 betreffende het welzijn van de werknemers). Gedurende een periode van 3 jaar moet de verzekeringonderneming of het preventie-instituut zich om de 3 maanden informeren over de uitvoering van het actieplan. Jaarlijks wordt een opvolgingsverslag ingediend bij Fedris, die de informatie ook ter beschikking stelt van de controlediensten van  het welzijn op het werk van de FOD Werkgelegenheid.

De duur van de verzekeringsovereenkomst tussen de onderneming en de verzekeringsonderneming wordt automatisch verlengd tot drie jaar vanaf 1 januari volgend op de kennisgeving van de situatie van verzwaard risico door de verzekeraar aan de onderneming (art. 49ter van de wet van 10.04.1971). Dit geldt niet voor bedrijven die worden gecontroleerd door een preventie-instelling in plaats van door hun verzekeringsonderneming.

Wat gebeurt er wanneer een onderneming de volgende twee jaren nog altijd als een verzwaard risico wordt beschouwd?

Een onderneming die de volgende 2 jaren nog steeds voldoet aan de criteria voor verzwaard risico, maar die de forfaitaire bijdrage heeft betaald en een actieplan heeft opgesteld, zal niet langer worden beschouwd als een onderneming in een situatie van verzwaard risico voor de volgende 2 selecties. Als de onderneming de forfaitaire bijdrage niet heeft betaald en/of geen actieplan heeft opgesteld, wordt ze opgenomen in de nieuwe lijst van ondernemingen met een verzwaard risico.

Kan een onderneming die als verzwaard risico wordt beschouwd een bezwaar indienen?

Ja, maar volgens het KB van 23.12.2008 kan dat alleen in de volgende 4 gevallen:

1. De onderneming oefent een atypische activiteit uit in vergelijking met de andere ondernemingen van haar sector en het is die atypische activiteit die tot de arbeidsongevallen heeft geleid die aan de basis liggen van het verzwaard risico. Het gaat niet om een onderneming die in een foutieve activiteitensector werd geklasseerd. In dat geval moet de onderneming een gemotiveerde aanvraag voor verandering van NACE-code indienen aan de RSZ door een mail te sturen naar stat.codonssrszlss.fgov.be
2. Het risico dat aan de basis ligt van de selectie als verzwaard risico is uit de onderneming verdwenen. De werkgever heeft bijvoorbeeld de afdeling afgeschaft waarin de ongevallen die aan de basis liggen van het verzwaard risico zijn gebeurd. Als het risico uit de onderneming verdwenen is, moet de preventiedienst van de verzekeringsonderneming niet meer tussenkomen. Opgelet, het feit dat de slachtoffers van de arbeidsongevallen niet meer in de onderneming werken, wordt niet beschouwd als de verdwijning van het risico.
3. De onderneming heeft voldoende maatregelen genomen om arbeidsongevallen te voorkomen. Dit bezwaar is ontvankelijk als de onderneming het bewijs levert:

• a) van concrete maatregelen inzake ongevallenpreventie de afgelopen 3 jaar;
• b) dat de afgelopen drie jaar risicoanalyses en specifieke ongevallenanalyses werden gemaakt in de onderneming en op basis daarvan preventiemaatregelen werden genomen;
• c) dat over de maatregelen in a) en b) overlegd werd met het comité voor de preventie en bescherming op het werk of, bij gebrek daaraan, de vakbondsafvaardiging indien aanwezig in de onderneming;
• d) dat, indien bij de specifieke ongevallenanalyses onder punt b) vermeld, tekorten in de opleiding werden vastgesteld, opleidingen in dit verband werden georganiseerd, met vermelding van de nominatieve lijst van de deelnemers en de lesgevers en de gedane investeringen inzake opleidingen;
• e) dat eventuele andere investeringen inzake preventie werden gedaan.

Een eenvoudige verklaring is niet voldoende, het is noodzakelijk bewijsstukken te leveren. Er dient aan alle voorwaarden (van punt a) tot en met punt c)) te worden voldaan. Dit soort bezwaar zal aanleiding geven tot een controle van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg om na te gaan of alle mogelijke preventiemaatregelen zijn genomen.

4. De situatie van verzwaard risico is het gevolg van een of meer ongevallen waarop het preventiebeleid van de onderneming geen enkele invloed kan hebben aangezien de oorzaak ervan totaal buiten de onderneming ligt en deze laatste over geen enkel middel beschikt om het ongeval te voorkomen. Dit bezwaar is ontvankelijk als de onderneming na herberekening van haar risico-index, zonder rekening te houden met de ongevallen waarvoor het bezwaar is ingediend, niet meer voldoet aan de criteria voor selectie als verzwaard risico. Een eenvoudige verklaring is niet voldoende, het is noodzakelijk bewijsstukken te leveren.

De onderneming moet het bezwaarformulier versturen  per aangetekende brief aan het Beheerscomité voor de arbeidsongevallen van Fedris, ten laatste op 31 januari van het jaar volgend op de selectie als bezwaard risico. 

Dit bezwaar schorst de verplichting om de forfaitaire bijdrage aan de verzekeringsonderneming te betalen op tot wanneer het Beheerscomité de onderneming en haar verzekeringsonderneming informeert over zijn beslissing. De verzending van de beslissing gebeurt per aangetekende brief binnen de drie maanden na het indienen van het bezwaar.

Opgelet, indien het bezwaar verworpen wordt, moet de forfaitaire bijdrage worden betaald en wordt automatisch een opslag van 10% en verwijlinteresten toegepast, aangezien de beslissing van het Beheerscomité noodzakelijkerwijs worden genomen na 1 februari, de wettelijk voorziene betalingsdatum.

Hoewel een onderneming die een bezwaar indient dus niet verplicht is om de bijdrage te betalen voor Fedris een beslissing neemt, is het sterk aan te raden om te betalen voor het einde van de betalingstermijn om een opslag van 10% en verwijlinteresten te vermijden in geval van een negatieve beslissing. Bij een positieve beslissing wordt de bijdrage uiteraard terugbetaald aan de onderneming.